Paweł Pierściński - ,,Pomiędzy estetyką, a dokumentem"
21.11.08 - 16.01.09
Galeria Sztuki Współczesnej ESTA - ul. Raciborska 8, Gliwice
Galeria Sztuki Współczesnej ESTA zaprasza na wystawę Pawła Pierścińskiego. Prezentować na niej będzie takie cykle jak: „Portret Ziemi Kieleckiej”, „Struktury”, czy „Krajobraz z przednim planem”.
Paweł Pierściński jest mentorem Kieleckiej szkoły krajobrazu - grupy, a wręcz nurtu, który działa od 1955 roku. Założeniem działań fotograficznych Pierscińskiego i grupy KSK była dokumentacja unikalnego, kieleckiego krajobrazu, w którym pejzaż najstarszych gór w Polsce (Góry Świętokrzyskie) miesza się z ingerencją człowieka. Wypracował normę estetycznego patrzenia
i fotografowania pejzażu rolniczego jako struktury matematyczno-geometrycznej złożonej
z niewielkich form poletek zawieszonych w przestrzeni krajobrazu, tworzących charakterystyczną szachownicę, z wyraźnym rysunkiem miedz i urozmaiconymi strukturami upraw.
Kluczowym tego przykładem jest słynna „Sinusoida”. Zdjęcie przedstawia niewielki kawałek uprawnej ziemi rozciągniętej pomiędzy dwoma wzgórzami. Całość tworzy kształt sinusoidy, która była szczególnie interesująca dla Pierścińskiego, gdyż poszukiwał on geometrycznej zasady porządkującej krajobraz. Patrząc na zdjęcie nie sposób zachwycić się jej estetycznym wymiarem lecz to dopiero połowa drogi do pełnego uchwycenia istoty tego zdjęcia. Utrwalona jest w nim historia trudu człowieka wynikająca z konieczności uprawiania tego terenu. Strome zbocze pagórka uniemożliwiało zawrócenie ciągnącego pług konia, co przy normalnej orce jest niezbędne. Rolnik ten zmuszony był do pewnej inwencji technologicznej polegającej na skonstruowaniu specjalnego pługu z ostrzami z dwóch stron, który nie musiał być zawracany. Na końcu bruzdy przeprzęgał konia na drugą stronę, przesuwał pług w bok i orał wiodąc konia
z powrotem. Przykład ten uzasadnia tytuł wystawy „Pomiędzy estetyką, a dokumentem” i pokazuje, że degradowany kiedyś temat krajobrazu może mieć wartość dokumentalną, ukazująca człowieka nie przedstawianego w roli głównej tylko przez pokazanie efektów jego wysiłków w okiełznaniu natury. Pamiętać przy tym trzeba, że ten specyficzny krajobraz Kielecczyzny zanika w dobie coraz to większej pogoni za wydajnością w rolnictwie, w której poletka nie są w stanie sprostać wymogom konkurencyjności. Przykład tego zdjęcia nasuwa nam pytanie, mianowicie czy w fotografii możliwe jest oderwanie walorów estetycznych od dokumentalnych i odwrotnie. Nawet abstrakcyjne fotogramy dokumentują procesy świetlne i zawierają w sobie wartości estetyczne, podobnie jest z kiczowatymi zdjęciami dekoracyjnymi. Czy więc nasz wybór pomiędzy estetyką, a dokumentem
w odbiorze fotografii zależy od ogólnych oczekiwań wobec niej wyznaczonych? Pierściński napisał:
„W istocie dzieło fotograficzne jest nasycone elementami dokumentu i estetyki równocześnie. Granica podziału jest niezmiernie wątła, zatarta, a niekiedy ewoluuje wraz z przemianami ocen krytycznych. Nikt nie jest w stanie ocenić, jaki udział procentowy kreacji zawiera konkretne dzieło fotograficzne. Ponadto jego ocena zmienia się z upływem lat. Zainteresowanie odbiorcy, od początkowych fascynacji warstwą estetyki oscylują w stronę dokumentacji, dając nadrzędne miejsce warstwie treściowej.”
Przyjrzawszy się historii fotografii lat 50/60/70-tych łatwo się zorientować, że główny nacisk kładziono na nurt awangardowy. Pejzaż dla ówczesnych fotografików był tematem wyczerpanym przez malarstwo i uważanym za łatwy w sensie technicznym, jednak naoczni świadkowie tamtych wydarzeń przyznają teraz, że ich pogląd na twórczość Pierścińskiego z upływem lat uległ radykalnej zmianie.
Osobliwym cyklem w twórczości Pierścińskiego są etiudy fotograficzne zwane „Strukturami”,
w których artysta odszedł od głównego toru swoich zainteresowań pejzażem, a zwrócił się
w surrealistyczne fotomontaże. Głównym wątkiem tych fotografii jest ciało kobiety, czasami wpisane w obraz krajobrazu.
Paweł Pierściński
Fotografuje od 1952 roku, debiut wystawienniczy miał w 1955 roku. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików od 1964 roku. Członek Honorowy ZPAF – 1982 r. oraz członek honorowy wielu stowarzyszeń fotograficznych w Polsce. Honorowy Prezes Okręgu Świętokrzyskiego ZPAF.
Od 1976 roku opublikował ponad 500 pozycji w fachowej prasie fotograficznej, w prasie kulturalnej i codziennej, a także w katalogach wystaw.
Wydał kilkanaście albumów fotograficznych indywidualnych, w tym „Struktury“ - 1982,
„Między Wisłą a Pilicą“ - 2001. Jest współautorem licznych wydawnictw książkowych,
w tym: „Kielecka Szkoła Krajobrazu“ - 2002r., „Mistrzowie polskiego pejzażu“ - 2000r. oraz „Polska fotografia krajoznawcza“ - 2000r., Słownik biograficzny fotografów polskich
„Fotografowie 1946-2006”.
Prace fotograficzne P.Pierścińskiego były wielokrotnie publikowane w almanachach światowej fotografii, np. w ,,Photography YEAR BOOK”, „Photographis”, „Fotojahrbuch International”, ,,Almanach FIAP” oraz fachowej prasie fotograficznej w wielu krajach.
Jego prace znajdują się w kolekcjach prywatnych oraz w zbiorach muzealnych wielu państw.
Nagrody i wyróżnienia:
- Honorowe odznaczenia Międzynarodowej Federacji Sztuki Fotograficznej w Genewie: AFIAP, EFIAP, EsFIAP
- Krzyż Oficerski i Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski